Ignacy Jan Paderewski (1860-1941)

Urodził się 6  listopada 1860 r. w Kuryłówce koło Żytomierza na Podolu. Od wczesnych lat interesował się muzyką, lubił grać i komponować.

W 12 roku życia rozpoczął studia w Konserwatorium Muzycznym w Warszawie. Po ich ukończeniu, w wieku 19 lat został profesorem tej uczelni.
Tu poznał swoją pierwszą żonę. Jako 20-letni młodzieniec przeżył jeden z największych dramatów swego życia – śmierć żony i nieuleczalną chorobę jedynego syna, Alberta.

Paderewski kontynuował studia muzyczne w Berlinie i Wiedniu. Jego debiut odbył się w Wiedniu w 1887 r., a koncerty w Paryżu /1888/ i w Londynie /1890/ rozpoczęły wspaniałą międzynarodową karierę i legendę niedoścignionego wirtuoza fortepianu. Koncerty w Europie, Australii, Nowej Zelandii, a zwłaszcza w Ameryce rozsławiły jego imię. Do Stanów Zjednoczonych przybył po raz pierwszy w roku 1891. Przyjeżdżał tutaj jeszcze wielokrotnie, odbył 20 wypraw koncertowych i dał około 1500 recitali solowych. Ameryka stała się jego drugą ojczyzną, zawsze był tu przyjmowany z entuzjazmem i podziwem. Paderewski poznał wielu wybitnych Amerykanów, a jego sukcesy podnosiły aktywność i prestiż całej Polonii.

Koncertował również w Chicago, m.in. w roku 1893 podczas międzynarodowej wystawy /Columbian Exposition/ zorganizowanej z okazji 400–lecia odkrycia Ameryki przez Kolumba. W tym mieście zachęcał młodych Amerykanów polskiego pochodzenia do wstępowania w szeregi powstającej we Francji Armii Polskiej dowodzonej przez Józefa Hallera. W roku 1932, ówczesny major Chicago Anton Cermak, mianował go Honorowym Obywatelem Miasta.
Ignacy Paderewski to nie tylko fenomenalny odtwórca muzyki Chopina, Liszta, Beethovena i Brahmsa, ale również wspaniały kompozytor. Jego utwory włączają do swego repertuaru najsłynniejsze orkiestry świata. Paderewski jest autorem słynnego Koncertu fortepianowego a-moll, kompozycji ”Fantazja polska” na fortepian i orkiestrę, symfonii „Polonia”, opery „Manru”, niezliczonych utworów i miniatur fortepianowych, w tym rozsławionego Menueta g-dur i krakowiaka fantastycznego oraz pieśni do słów Asnyka i Mickiewicza.

Towarzyszący popularności i sławie sukces finansowy Paderewski wykorzystał w działalności publicznej. Majątkiem dzielił się hojnie zarówno z rodakami, jak i obywatelami wielu innych krajów. Zasilał fundusze i fundacje, dzięki jego wsparciu finansowemu powstawały sale koncertowe i pomniki, m.in. pomnik Liszta w Weimarze, Beethovena w Bonn, Chopina w Żelazowej Woli, Kościuszki w Chicago, Łuk Waszyngtona w Nowym Jorku i pomnik grunwaldzki w Krakowie odsłonięty podczas obchodów 500-rocznicy bitwy pod Grunwaldem. 

Drugą, obok muzyki, pasją życia Paderewskiego była sprawa niepodległości Polski i przywrócenie Polakom wolnej ojczyzny. W 1915 roku w odezwie do Polonii amerykańskiej pisał:

”Jestem Polakiem, wiernym synem ojczyzny. Myśl o Polsce wielkiej i silnej, wolnej i niepodległej, była i jest treścią mojego istnienia, urzeczywistnienie jej było i jest jedynym celem mojego życia”.

Tej idei służyły jego liczne podróże w Europie i na kontynencie amerykańskim, spotkania z przywódcami państw i mężami stanu, bogata z nimi korespondencja. Na długo przed powstaniem niepodległej Polski był jej orędownikiem i ambasadorem.

W czasie I wojny światowej został przedstawicielem Komitetu Narodowego Polskiego w USA i jako gorący orędownik sprawy polskiej w Stanach Zjednoczonych wywarł m. in. wpływ na treść słynnego 13 punktu Orędzia Prezydenta Wilsona mówiącego o prawie Polski do zjednoczenia, niepodległości i dostępu do Bałtyku.

Przyjazd Paderewskiego do Poznania w grudniu 1918 roku stał się sygnałem wybuchu Powstania Wielkopolskiego, jedynego polskiego powstania narodowego zakończonego sukcesem. Rozentuzjazmowani wolnością rodacy widzieli w nim, obok Piłsudskiego i Dmowskiego, „ojca” odradzającego się państwa polskiego. W styczniu 1919 roku został premierem i ministrem spraw zagranicznych pierwszego uznanego przez światowe mocarstwa rządu II Rzeczpospolitej. Jako przedstawiciel Polski podpisał Traktat Wersalski kończący I wojnę światową. W roku 1921 zrezygnował z kariery politycznej i zamieszkał najpierw w swojej posiadłości w Kalifornii, a następnie w Morges w Szwajcarii.

Z chwilą rozpoczęcia II wojny światowej zaangażował się w tworzenie i wspomaganie rządu gen. Władysława Sikorskiego. Był pierwszym przewodniczącym powstałej pod koniec 1939 roku Rady Narodowej – emigracyjnego parlamentu polskiego.

Zmarł 29 czerwca 1941 roku w Nowym Jorku.
Z polecenia prezydenta Roosevelta został tymczasowo pochowany, z najwyższymi honorami, na Narodowym Cmentarzu w Arlington w stanie Virginia, skąd miał być przewieziony do ojczyzny, gdy ta odzyska wolność. Zgodnie z wolą Paderewskiego jego serce miało jednak pozostać w Stanach Zjednoczonych. W 1986 roku w 45. rocznicę śmierci, serce Mistrza, w ozdobnej urnie, złożone zostało w Amerykańskiej Częstochowie, w Doylestown, Pensylwania. W 1992 roku prochy pianisty powróciły do Polski i spoczywają w katedrze św. Jana w Warszawie.

Sława genialnego pianisty, znakomitego kompozytora, wielkiego działacza-patrioty, człowieka o  niezwyklej,  fascynującej osobowości wiązała się z zaszczytami, odznaczeniami i honorami. Dziewięć uniwersytetów Europy i Ameryki obdarowało go tytułem doktora honoris causa. W wielu miejscowościach obu kontynentów znajdują się jego pomniki, popiersia, poświęcone mu tablice pamiątkowe i muzea. Warto odwiedzić dworek Paderewskiego w Kąśnej Dolnej koło Tarnowa i Muzeum Polskie w Chicago posiadające stałą ekspozycję pamiątek i dokumentów związanych z życiem i działalnością Ignacego Paderewskiego. Jego imię nosi Akademia Muzyczna w Poznaniu, częścią Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie jest Collegium Paderewianum.